Đoàn Thị Liên - Chị sinh năm 1944, sống trong một gia đình nông dân nghèo ở ấp 1, xã Chánh Phú Hòa, huyện Bến Cát, tỉnh Thủ Dầu Một (nay là Bình Dương). Khi phong trào Đồng Khởi lan tỏa khắp miền Nam, Chánh Phú Hòa đã xuất hiện “Đội quân tóc dài” đấu tranh ba mũi giáp công, trong đó có người nữ thanh niên Đoàn Thị Liên. Năm 1964, Chị tham gia du kích rồi sau đó được giao nhiệm vụ làm xã đội phó.

Chị Đoàn Thị Liên đã tham gia phục vụ 12 trận chiến bên cạnh các đơn vị Sư đoàn 9 như Phước Long – Đồng Xoài, Nhà Đỏ – Bông Trang, Bàu Bàng, Lai Khê, Lộc Ninh, Cần Đâm, Cần Lê… là một chiến sĩ dũng cảm, luôn nhận phần khó khăn về mình, hết lòng thương yêu bộ đội, thương binh. Đoàn Thị Liên đã được tặng danh hiệu “Dũng sĩ diệt Mỹ” do có nhiều thành tích phục vụ chiến đấu.

Năm 1965, Chị được đề bạt làm Tiểu đội trưởng, Đại đội 112 Thanh niên Xung phong Thủ Dầu Một mang tên Phú Lợi căm thù. Với trách nhiệm này, Đoàn Thị Liên luôn gắn bó với tiểu đội, vừa gương mẫu nhận việc khó, vừa lo cho chị em cùng tiểu đội. Mỗi khi trận đánh bắt đầu, các chiến sĩ Thanh niên xung phong đều bám theo bộ đội và đón thương binh về hậu cứ. Có lúc phải vào tận trận địa để cõng thương binh, Đoàn Thị Liên nêu khẩu hiệu cho toàn đơn vị: “Chiến trường còn thương binh thì Thanh niên xung phong chưa rời trận địa”. Các chiến sĩ rất yên lòng khi có Thanh niên xung phong cùng ra trận. Anh em nói với nhau: “Khi bị thương gặp Thanh niên xung phong là thấy sống rồi” hoặc “Ra trận nhìn lại phía sau có Thanh niên xung phong là yên tâm...”.

Với những chiến công đạt được, Chị Đoàn Thị Liên và Thanh niên xung phong Thủ Dầu Một là lực lượng được bộ đội tặng biệt danh là “Chân đồng, vai sắt, mắt ngựa, bụng thần tiên”. Nhưng với Thanh niên xung phong Thủ Dầu Một mãi mãi không bao giờ quên sự kiện căm thù khi hơn 40 anh chị em đã hy sinh tại Phú Bình (Bến Cát), do máy bay B52 Mỹ thả hàng loạt bom trúng đội hình thanh niên xung phong “Phú Lợi căm thù” đang chuyển đạn ra chiến trường cho trận đánh Bàu Bàng.

Mùa mưa năm 1966, Sư đoàn 9, với sự phối hợp của Trung đoàn 16 mở chiến dịch đánh xe cơ giới Mỹ trên đường 13, tại cầu Cần Lê đoạn từ An Lộc đi Lộc Ninh. Đó là những ngày mưa tầm tã nhưng các chiến sĩ TNXP vẫn tấp nập đi, về chuyển lương thực, súng đạn đến sát đường 13 cho các đơn vị chuẩn bị chiến đấu. Chị Đoàn Thị Liên đang lên cơn sốt nặng, đại đội phân công chị ở lại phía sau nhưng chị kiên quyết đòi ra trận bởi chị biết trận đánh này rất ác liệt cần phải có TNXP. Chị đến gặp đồng chí Tư Nha, Chính trị viên đại đội, năn nỉ xin đi phục vụ chiến đấu. Cuối cùng Liên cũng được cùng tiểu đội vác đạn chạy theo đơn vị bộ đội ra trận.

Trận đánh của ta gặp khó khăn, xe tăng địch phản kích dữ dội, lại thêm bom pháo dày đặc nên nhiều chiến sĩ bị thương nặng, Chị Đoàn Thị Liên phân công anh em tiếp tục tìm kiếm, còn mình lần lượt cõng từng thương binh về hầm để tránh đạn, hầm chỉ đủ cho 2 thương binh, chị phải núp sau gò mối, chuẩn bị lao tiếp vào trận địa. Một trái pháo nổ gần hầm thương binh, Chị Liên bị một mảnh đạn gim vào lưng, ngã gục xuống bên gò mối. Các loạt pháo khác lại rú lên rất gần. Liên la lớn: “Chị em xông ra trận cõng tiếp thương binh về hầm, nhanh lên!“. Rồi nén đau, Liên trườn về hầm có hai thương binh, nằm vắt ngang miệng hầm và gọi chị em: “Thà hi sinh chứ không để thương binh bị thương lần thứ hai“. Một trái pháo chụp lên ngọn cây. Đoàn Thị Liên trúng thêm nhiều mảnh đạn rồi lịm dần. Hai đồng chí thương binh không bị thêm thương tích nhưng biết rõ người TNXP che đạn cho mình không còn nữa. Hôm ấy là ngày mùng 10/7/1966 (Âm lịch), Trung đội trưởng Đoàn Thị Liên đã ngã xuống mãi mãi ở tuổi 22, với những ước mơ còn dở dang với chiếc khăn tay thêu những lúc dừng chân hành quân chưa tặng người thương...

Dù đã 53 năm trôi qua, nhưng những chiến công anh dũng của Chị Đoàn Thị Liên và lực lượng thanh niên xung phong tỉnh Bình Dương vẫn còn nguyên giá trị lịch sử. Đây chính là khát vọng về độc lập, tự do và hòa bình cho Tổ quốc, là niềm tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng của thế hệ trẻ, của lực lượng thanh niên Bình Dương trong mọi thời đại.

Tấm gương anh dũng của chị Đoàn Thị Liên và câu nói bất hủ “Thà hy sinh chứ không để thương binh bị thương lần thứ hai” đã trở thành lời thề khắp các mặt trận, trở thành truyền thống của các đơn vị Thanh niên xung phong giải phóng miền Nam. Đoàn Thị Liên được truy tặng Huân chương Thành đồng hạng Ba và được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

========================

Ngày 10/7/2010, nhân dịp kỷ niệm Ngày truyền thống lực lượng Thanh niên xung phong, Ban Thường vụ Tỉnh Đoàn Bình Dương đã tổ chức Lễ khánh thành Tượng đài - công viên Đoàn Thị Liên tại xã Chánh Phú Hòa, huyện Bến Cát (nay là thị xã Bến Cát). Công trình ý nghĩa này do đoàn viên thanh niên đóng góp cùng ngân sách tỉnh Bình Dương, được khởi công xây dựng từ tháng 8/2009. Công trình là nơi sinh hoạt, vui chơi và giáo dục truyền thống về tấm gương nữ Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Đoàn Thị Liên; giáo dục truyền thống hào hùng của lực lượng TNXP tỉnh nhà. Qua đó, thể hiện tình cảm thiêng liêng của tuổi trẻ Bình Dương với thế hệ cha anh đi trước.

Đặc biệt từ năm 2008, Ban Thường vụ Tỉnh Đoàn đã phối hợp với Hội Doanh nhân trẻ đồng sáng lập Quỹ Tài năng trẻ tỉnh Bình Dương, Quỹ được thành lập với các giải thưởng mang tên những người con anh hùng của đất Bình Dương như Giải thưởng “Đoàn Thị Liên”, Giải thưởng “Hồ Văn Mên”,... Riêng với giải thưởng mang tên nữ Anh hùng lực lượng vũ trang “Đoàn Thị Liên” trong 12 năm qua đã trao được 260 giải thưởng Đoàn Thị Liên cho các thanh niên là học sinh, sinh viên giỏi có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn với mỗi giải trị giá 2 triệu đồng.

Để tưởng nhớ đến Chị Đoàn Thị Liên, Ban Thường vụ Tỉnh Đoàn quyết định hàng năm vào ngày 10/7 (Âm lịch) sẽ tổ chức Ngày giỗ tri ân bằng nhiều hình thức, phương pháp đa dạng để tưởng nhớ, tri ân công lao, sự hi sinh của chị và đồng thời giáo dục lòng yêu nước và tinh thần dũng cảm, vượt khó cho thế hệ trẻ.