TÓM TẮT: Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đặc biệt đến vấn đề đạo đức, nhất là đạo đức cách mạng. Tư tưởng về đạo đức cách mạng của Bác gồm những vấn đề quan trọng cơ bản xây dựng đạo đức cách mạng, góp phần quan trọng trong việc đào tạo ra những thế hệ cán bộ lãnh đạo đủ tài – đủ đức vẹn toàn phục vụ công cuộc đấu tranh giành độc lập cho đất nước và xây dựng Việt Nam ngày càng giàu đẹp, văn minh. Quá trình nghiên cứu, học tập và làm theo tư tưởng của chủ tịch Hồ Chí Minh về nâng cao đạo đức cách mạng là một nhiệm vụ cần thiết, góp phần then chốt vào việc rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Lời dạy của Người trong Di chúc không chỉ nói về trách nhiệm của Đảng, của cán bộ, đảng viên trong quan hệ với nhân dân, mà còn là yếu tố quyết định vấn đề sống còn của chế độ, của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay. Bởi một dân tộc, một đảng, một con người hôm qua có thể là vĩ đại, được người người ca tụng nhưng không nhất định ngày mai, ngày sau vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi nếu họ trở nên thoái hóa, biến chất, quan liêu, xa rời quần chúng. Những lời dạy của Hồ Chí Minh về vấn đề giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, Đảng viên trong bản Di chúc có ý nghĩa to lớn đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và của toàn dân tộc bởi trong đó cô đọng nhất tất cả tâm huyết, trí tuệ và đạo đức của Hồ Chí Minh nhằm xây dựng một đội ngũ cán bộ, Đảng viên mẫu mực cho Đảng và cho toàn dân tộc.
NỘI DUNG
1. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐỨC CÁCH MẠNG
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến vấn đề đạo đức của đội ngũ cán bộ, Đảng viên. Người quan niệm bồi dưỡng đạo đức cách mạng cho cán bộ, Đảng viên có vai trò quan trọng đối với sự tồn vong của Đảng. Những cán bộ, đảng viên phải thực sự thấm nhuần đạo đức cách mạng để cống hiến cho sự nghiệp lớn, làm cho cách mạng không ngừng lớn mạnh. Nếu người cán bộ, đảng viên sống và hành động mà quên đi rằng bản thân mình cần cống hiến cho sự nghiệp chung sẽ làm cho sự nghiệp cách mạng của Đảng bị tổn hại và suy yếu. Mỗi người cán bộ, Đảng viên phải luôn xem đạo đức là gốc của người cách mạng. Cán bộ, đảng viên không có đạo đức cách mạng thì cũng như một cái cây hỏng từ gốc rễ, do đó phải luôn luôn giữ gìn và nuôi dưỡng cái gốc đạo đức của chính mình.
Trong tác phẩm “Đạo đức cách mạng” được viết năm 1958, Hồ Chí Minh khái quát rằng: “Nói tóm tắt, thì đạo đức cách mạng là: Quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng. Đó là điều chủ chốt nhất. Ra sức làm việc cho Đảng, giữ vững kỷ luật của Đảng, thực hiện tốt đường lối, chính sách của Đảng. Đặt lợi ích của Đảng và của nhân dân lao động lên trên, lên trước lợi ích riêng của cá nhân mình. Hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Vì Đảng, vì dân mà đấu tranh quên mình, gương mẫu trong mọi việc. Ra sức học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, luôn luôn dùng tự phê bình và phê bình để nâng cao tư tưởng và cải tiến công tác của mình và cùng đồng chí mình tiến bộ”[1]. Đi sâu vào chi tiết, Hồ Chí Minh đưa ra những chuẩn mực đạo đức của người cách mạng. Đây là những chuẩn mực cụ thể, có vai trò quan trọng đối với mỗi con người nói chung, cán bộ và đảng viên nói riêng.
Thứ nhất, trung với nước, hiếu với dân. Trung với nước là sự trung thành tuyệt đối và vô hạn đối với sự nghiệp dựng nước và giữ nước, trung thành vô hạn đối với lợi ích của quốc gia, dân tộc, độc lập dân tộc và con đường xã hội chủ nghĩa. Sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta là nhằm phục vụ lợi ích cho nhân dân, mỗi người cán bộ, đảng viên phải luôn xem trọng lợi ích của nhân dân, luôn gắn bó với nhân dân, thân dân, thương dân, mọi hành động luôn lấy nhân dân làm gốc, vấn đề này cũng có nghĩa là mỗi cán bộ, đảng viên phải hiếu với dân.
Thứ hai, cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Theo Hồ Chí Minh, cần ở đây nghĩa là cần cù, siêng năng, chăm chỉ, không ngại khó, luôn cố gắng vượt qua nghịch cảnh trong các lĩnh vực học tập, lao động,... Kiệm nghĩa là tiết kiệm, tiết kiệm thời gian, tiền của, sức lao động,. Cần và kiệm luôn gắn liền với nhau, chỉ có như vậy mới tạo nên sự giàu có về mọi mặt. Vấn đề này, Hồ Chí Minh nêu rõ: “Cần với kiệm, phải đi đôi với nhau, như hai chân của con người”[2]. Liêm có nghĩa là sống trong sạch, liêm khiết, không làm những điều xấu. Chính là sống ngay thẳng, không bao che, không nịnh hót,. Người cán bộ, đảng viên phải sống và làm việc một cách “chí công vô tư”, không thiên vị, phải rõ ràng, không lấy việc công xen vào việc tư của bản thân và ngược lại, theo Hồ Chí Minh, đây là những yếu tố hết sức quan trọng, là nền tảng vốn có của người chiến sĩ cách mạng, chính những yếu tố đó mà “những người cộng sản trở thành những người có tư chất đặc biệt”[3].
Thứ ba, con người nói chung và cán bộ, đảng viên nói riêng phải có lòng thương yêu con người và sống có tình có nghĩa. Hồ Chí Minh kế thừa những giá trị nhân văn tốt đẹp của dân tộc, nhân loại và chủ nghĩa Mác - Lênin,. để đưa đến yêu cầu người cán bộ, đảng viên phải có lòng yêu thương con người và sống có tình, có nghĩa. Đời sống hạnh phúc luôn là niềm khát khao chính đáng của toàn nhân loại, thế nhưng bất hạnh, khổ đau, bóc lột, chiến tranh. Bên cạnh đó, Hồ Chí Minh cũng nêu rõ, cần phải xây dựng nên nền đạo đức mới. Nền đạo đức mới này trái ngược hoàn toàn với nền đạo đức viễn vông, phi thực tế, bàn giấy, hình thức. Người cán bộ, đảng viên cần phải thực hiện các nguyên tắc đạo đức mới, đây là nền đạo đức của những con người hiện thực đang thực hiện sứ mệnh lịch sử cao cả và nhân văn.
Nói phải đi đôi với làm, phải nêu gương về đạo đức là nguyên tắc đầu tiên trong nền đạo đức mới. Theo Hồ Chí Minh, con người ta thường “nói thì dễ, nhưng làm thì khó”, bởi người ta có thói quen rất khó đổi, “Cái tốt mà lạ, người ta có thể cho là xấu. Cái xấu mà quen người ta cho là thường”[4]. Chính vì thế, trong nguyên tắc xây dựng và thực hành đạo đức mới đòi hỏi cán bộ, đảng viên phải tránh kiểu nói một đằng làm một nẻo, nói phải đi đôi với làm, phải biết “cải cái xấu; vun đắp, xây cái tốt. Muốn xây đắp, cải tạo xã hội trước hết phải cải tạo mình. Cán bộ, đảng viên của Đảng không phải chỉ lãnh đạo cấp dưới bằng mệnh lệnh hành chính mà là bằng sự thuyết phục, chinh phục lòng người. Đối với nhân dân, người cán bộ cần phải nêu gương, vừa là người lãnh đạo nhưng vừa người đầy tớ trung thành của nhân dân, không phải chỉ bằng lời nói của mình mà phải bằng cả hành động, việc làm thiết thực để tất cả mọi người có thể thấy được.
Xây dựng vun đắp cái tốt đi đôi với việc chống lại những cái sai, cái xấu là nguyên tắc thứ hai trong nền đạo đức mới. Theo Hồ Chí Minh “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải bồi dưỡng con người xã hội chủ nghĩa. Con người xã hội chủ nghĩa là con người có đạo đức cần kiệm liêm chính, chí công vô tư, một lòng một dạ phục vụ nhân dân, phục vụ cách mạng”[5]. Tuy nhiên, cũng theo Người mỗi con người sinh ra trên đời đều có thiện và ác ở trong lòng. Do đó, “Ta phải biết làm cho phần tốt ở trong mỗi con người nảy nở như hoa mùa Xuân và phần xấu bị mất dần đi, đó là thái độ của người cách mạng”[6]. Vun đắp, xây dựng, nuôi dưỡng cái tốt là trách nhiệm và nghĩa vụ của người cán bộ, đảng viên do đó cán bộ, đảng viên phải “biết người tốt thì nâng đỡ, biết người xấu thì không dùng, biết cái tốt của mình mà phát triển lên, biết cái xấu của mình để mà tránh”[7].
Bên cạnh việc xây dựng vun đắp cái tốt thì phải biết chống lại những cái sai, cái xấu. Công tác cán bộ phải đánh giá, lựa chọn, bồi dưỡng và bố trí dựa trên hiệu quả thực tế thực hiện nhiệm vụ, lấy đó làm thước đo và chuẩn bị đội ngũ cán bộ kế tục, đẩy mạnh phòng chống quan liêu, cửa quyền, có cơ chế quản lý cán bộ chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, chống chủ nghĩa cá nhân.
Rèn luyện đạo đức suốt đời là một yêu cầu thứ ba trong nền đạo đức mới và giữ vai trò quan trọng đối với sự thành công xuyên suốt của cách mạng. Theo Hồ Chí Minh, vai trò lãnh đạo của Đảng nói chung và của cán bộ, đảng viên nói riêng thể hiện ở uy tín, ở năng lực lãnh đạo, cũng như ở hành động nêu gương của cán bộ, đảng viên. Tuy nhiên, uy tín, năng lực đó của cán bộ, đảng viên không phải tự nhiên mà có, đó là sự cố gắng tu dưỡng rèn luyện của cá nhân mỗi người. Mỗi tổ chức đảng và mỗi cán bộ, đảng viên phải không ngừng thường xuyên học tập nâng cao năng lực lãnh đạo, chú trọng tu dưỡng rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, đổi mới phương pháp, tác phong công tác, thực sự là tấm gương điển hình, là người lãnh đạo - người công bộc, đầy tớ trung thành của nhân dân.
Tư tưởng đạo đức cách mạng của Hồ Chí Minh là một trong những di sản Hồ Chí Minh để lại cho Đảng Cộng sản Việt Nam, cán bộ, đảng viên và toàn thể dân tộc. Tư tưởng này nếu được mỗi cá nhân cán bộ, đảng viên học tập và thực hiện một cách nghiêm túc thì thành công của cách mạng là một điều tất yếu. Nhưng nếu không xem trọng vấn đề đạo đức, buông lỏng giáo dục đạo đức cách mạng, cách mạng sẽ bị thoái lui và thất bại là điều không thể tránh khỏi.
2. GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CHO CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN
Thứ nhất, nâng cao hơn nữa nhận thức của cấp ủy, tổ chức Đảng, cán bộ, đảng viên và nhân dân về vai trò, vị trí của việc giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên nhằm từng bước nâng cao chất lượng đội ngũ góp phần nâng cao năng lực, sức chiến đấu của Đảng trong sự nghiệp đổi mới. Cấp ủy đảng, người đứng đầu phải luôn quán triệt và thực hiện nghiêm việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên cả trong công việc cũng như trong sinh hoạt, cuộc sống, đẩy mạnh công tác đấu tranh chống chũ nghĩa cá nhân, tự phê bình và phê bình, kiên quyết chỉ rõ những những khuyết điểm, sai lầm.
Thứ hai, thực hiện chủ trương học đi đôi với hành, nêu gương tốt trong Đảng và trong nhân dân. Hồ Chí Minh đã từng khẳng định “Một tấm gương sống còn giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”[8]. Hơn 91 năm lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo nhân dân gặt hái được rất nhiều thắng lợi, chiến thắng hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, thống nhất đất nước đã tiếp tục ghi vào trang sử vàng của dân tộc Việt Nam những sự kiện chói lọi về lịch sử hào hùng của quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc. Trong giai đoạn hiện nay, mỗi cán bộ, đảng viên phải không ngừng nỗ lực học tập nâng cao năng lực lãnh đạo, chú trọng tu dưỡng rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, đổi mới phương pháp, tác phong công tác, thực sự là tấm gương điển hình, là người lãnh đạo - người công bộc, đầy tớ trung thành của nhân dân.
Thứ ba, công tác cán bộ phải chú trọng cả đức và tài, đẩy mạnh công tác chấn chỉnh đội ngũ cán bộ, đảng viên, đưa những người không đủ tư cách đảng viên ra ngoài. Để Đảng thực sự là một tổ chức vững mạnh thì công tác cán bộ cũng đòi hỏi đổi mới, để đánh giá cán bộ cần dựa vào việc làm cụ thể thiết thực, những hành động nêu gương. Cần tăng cường, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của các cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra các cấp và chi bộ, xử lý kịp thời, nghiêm minh những tổ chức đảng, đảng viên vi phạm Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị, quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, những hành vi dung túng, bao che cho khuyết điểm, vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên, công khai kết quả xử lý. Đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, kiên quyết loại trừ những cán bộ, đảng viên không có tinh thần tự giác rèn luyện, tha hóa, biến chất , không có đức, có tài. Thông qua việc đó sẽ sàng lọc những phần tử yếu kém, nâng cao chất lượng của bộ máy tổ chức Đảng.
Thứ tư, chủ động và kiến quyết đấu tranh có hiệu quả với các thế lực thế lực thù địch, phần tử bất mãn tuyên truyền những tư tưởng xấu nhằm lôi kéo, xuyên tạc đường lối chính sách của Đảng, phá hoại sự nghiệp đổi mới đất nước. Phải nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh với các thế lực thù địch bất mãn phá hoại sự nghiệp đổi mới đất nước.
Những đề xuất trên có mối liên hệ mật thiết với nhau, góp phần quan trọng vào sự vận dụng sáng tạo tư tưởng đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh của Đảng Cộng sản Việt Nam trong sự nghiệp đổi mới đất nước, nhằm từng bước củng cố nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng góp phần xây dựng Đảng ta trong sạch, vững mạnh.
3. KẾT LUẬN
Để có được thành quả cách mạng như hôm nay, Đảng Cộng sản Việt Nam đã trải qua rất nhiều khó khăn, thử thách của lịch sử. Một trong những nguyên nhân giúp Đảng vượt qua được những thời khắc khó khăn lịch sử ấy đó chính là Đảng đã có những cán bộ, đảng viên với đạo đức trong sáng, tận tụy cống hiến hết mình vì lợi ích của toàn dân tộc. Đạo đức và tinh thần cống hiến đúng đắn là những yếu tố thôi thúc người cán bộ, đảng viên nỗ lực và cố gắng không ngừng. Đẩy mạnh giáo dục đạo đức trong cán bộ, đảng viên và đẩy lùi những hạn chế, tiêu cực trong cán bộ, đảng viên là chìa khóa quan trọng trong việc nâng cao sức chiến đấu của Đảng./.
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 2, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.
3. Hồ Chí Minh (2011). Toàn tập, tập 1, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội.
4. Hồ Chí Minh (2011). Toàn tập, tập 4, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội.
5. Hồ Chí Minh (2011). Toàn tập, tập 5, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội.
[1] Hồ Chí Minh (2011). Toàn tập, tập 11, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr.603.
[2] Hồ Chí Minh (2011). Toàn tập, tập 6, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr.122.
[3] Hồ Chí Minh (2011). Toàn tập, tập 12, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr.559.
[4] Hồ Chí Minh (2011). Toàn tập, tập 5, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr.125.
[5] Hồ Chí Minh (2011). Toàn tập, tập 14, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr. 140.
[6] Hồ Chí Minh (2011). Toàn tập, tập 15, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr.672.
[7] Hồ Chí Minh (2011). Toàn tập, tập 5, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr.259.
[8] Hồ Chí Minh (2011). Toàn tập, tập 1, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, tr.284.
Tác giả: Nguyễn Thị Ly - Trường Chính trị tỉnh Bình Dương