Ngay từ khi ra đời và trong quá trình lãnh đạo của mình, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn đề cao vai trò của thanh niên, xác định thanh niên là lực lượng xung kích cách mạng, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc. Do đó, ở bất kỳ giai đoạn nào các cấp ủy đảng phải lãnh đạo cả hệ thống chính trị và toàn xã hội thực hiện tốt công tác thanh niên và chăm lo xây dựng tổ chức Đoàn.

1. Một số vấn đề lý luận về Đảng lãnh đạo công tác thanh niên
1.1. Quan niệm Đảng lãnh đạo công tác thanh niên
Đảng lãnh đạo công tác thanh niên là toàn bộ hoạt động của Đảng đề ra các chủ trương, nghị quyết về công tác thanh niên; cụ thể hóa và thực hiện các chủ trương, nghị quyết đó; tổ chức, kiểm tra, giám sát toàn bộ hoạt động đó, nhằm xây dựng và phát huy mạnh mẽ vai trò của thanh niên nước ta trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, tiến đến mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh (1)

Theo quan niệm trên thì chủ thể lãnh đạo công tác thanh niên là Đảng Cộng sản Việt Nam; đối tượng lãnh đạo của Đảng là công tác thanh niên, thông qua các tổ chức.

1.2. Nội dung Đảng lãnh đạo công tác thanh niên

Nội dung lãnh đạo công tác thanh niên của Đảng là những công việc đã được xác định nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ lãnh đạo công tác thanh niên của Đảng trong từng thời kỳ. Như vậy, có thể thấy nội dung Đảng lãnh đạo công tác thanh niên trong giai đoạn hiện nay gồm:

Đảng xây dựng chủ trương, nghị quyết về lãnh đạo công tác thanh niên; Đảng lãnh đạo, chỉ đạo đẩy mạnh nghiên cứu, tổng kết thực tiễn phát triển lý luận về vị trí, vai trò của thanh niên, về công tác thanh niên, phát huy vai trò của thanh niên trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư hiện nay; Đấu tranh kiên quyết, có hiệu quả với các luận điểm sai trái, phản động và các hoạt động của các thế lực thù địch hòng mua chuộc, lôi kéo, giành giật thanh niên với Đảng; Đảng đề ra chủ trương, giải pháp tăng cường, giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng, lối sống lành mạnh, nâng cao vai trò, trách nhiệm của thanh niên; Đảng lãnh đạo các cơ quan nhà nước cụ thể hóa, thể chế hóa các chủ trương, nghị quyết của Đảng về thanh niên, công tác thanh niên; Đảng lãnh đạo, chỉ đạo việc học tập, quán triệt các quan điểm, chủ trương, nghị quyết của Đảng về thanh niên; Đảng lãnh đạo xây dựng Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vững mạnh, thực sự là nòng cốt trong công tác thanh niên, xây dựng các điển hình tiên tiến trong thanh niên; Đảng lãnh đạo phát huy vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, các tổ chức khác trong xã hội và toàn dân trong công tác thanh niên; Đảng lãnh đạo công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác thanh niên, coi trọng việc trọng dụng tài năng trẻ, bố trí, sử dụng cán bộ trong độ tuổi thanh niên trên tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội; Đảng kiểm tra, giám sát các tổ chức đảng, đảng viên về lãnh đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ công tác thanh niên và lãnh đạo các cơ quan chức năng trong các tổ chức của hệ thống chính trị tiến hành kiểm tra, thanh tra, kiểm soát hoạt động của các tổ chức đó về công tác thanh niên.

1.3. Phương thức Đảng lãnh đạo công tác thanh niên

Phương thức và nội dung lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên có quan hệ mật thiết với nhau và là hai vấn đề quan trọng quyết định sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác này. Trong giai đoạn hiện nay, Đảng lãnh đạo công tác thanh niên bằng:

Các chủ trương, quan điểm, nghị quyết, chỉ thị về công tác thanh niên; việc xây dựng và thực hiện chiến lược phát triển thanh niên.

Công tác tư tưởng trong các tổ chức đảng, các tổ chức của hệ thống chính trị và trong toàn xã hội nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, cán bộ, đảng viên, các tổ chức trong hệ thống chính trị và toàn xã hội về vai trò của thanh niên, tầm quan trọng của công tác thanh niên.

Công tác tổ chức cán bộ trong các tổ chức Đoàn và các tổ chức do Đoàn làm nòng cốt, gồm: quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng, thực hiện các chính sách đối với cán bộ Đoàn, Hội.

Công tác kiểm tra, giám sát tổ chức đảng và đảng viên về thực hiện chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác thanh niên.

Xây dựng các điển hình tiên tiến trong thanh niên, trong các tổ chức Đoàn, Hội và các tổ chức khác về công tác thanh niên, tổng kết về hoạt động lãnh đạo công tác thanh niên của Đảng; lãnh đạo, chỉ đạo các tổ chức trong hệ thống chính trị sơ kết, tổng kết công tác thanh niên.

Sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên là hoạt động có liên quan trực tiếp đến một lực lượng rất to lớn, luôn vận động và phát triển. Do đó, phương thức lãnh đạo luôn phải điều chỉnh kịp thời sao cho phù hợp với sự biến đổi và phát triển của thanh niên.

2. Tình hình lãnh đạo công tác thanh niên của các cấp ủy đảng cơ sở thời gian qua

Thời gian qua nhận thức trong toàn Đảng về vai trò của thanh niên và công tác thanh niên đã được đặt ra một cách cấp bách hơn trước những biến chuyển và thay đổi của tình hình thanh niên. Sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác thanh niên của các cấp ủy đảng đã đi vào nề nếp và quy củ hơn. Nhận thức của các tổ chức đảng, nhất là cấp ủy đảng các cấp, trong đó có cấp cơ sở về vai trò của thanh niên và công tác thanh niên trong thời kỳ mới ngày càng được nâng cao, do đó đã quan tâm hơn đến việc thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng về công tác thanh niên.

Cấp ủy đảng cơ sở đã lãnh đạo sự phối hợp của các tổ chức trong hệ thống chính trị cơ sở làm công tác thanh niên cũng như triển khai các nghị quyết liên quan đến công tác thanh niên một cách hiệu quả. Việc cụ thể hóa các chủ trương liên quan đến thanh niên và công tác thanh niên được đặt trong chương trình tổng thể của các ban, ngành, đoàn thể ở từng địa phương, từng cơ quan và đơn vị.

Ở khắp nơi trên cả nước, chiến lược phát triển thanh niên và nhiều chính sách về công tác thanh niên đã tạo điều kiện và cơ hội cho thanh niên rèn luyện, cống hiến và trưởng thành. Công tác đoàn và phong trào thanh niên từng bước phát triển, mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên được mở rộng; số thanh niên trở thành đoàn viên, đảng viên ngày càng tăng. Vai trò của các tổ chức trong hệ thống chính trị ở cơ sở, các đoàn thể, gia đình, nhà trường và xã hội đối với thanh niên, công tác thanh niên đã có chuyển biến tích cực.

Chi bộ Sinh viên, Đảng bộ Trường Đại học Thủ Dầu Một tổ chức Lễ kết nạp Đảng viên mới cho sinh viên Lê Thị Nguyền Trân và Hồ Hữu Phúc – Khoa Sư phạm - 02 đoàn viên ưu tú trưởng thành sau tham gia công tác phòng, chống dịch

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả kể trên thì một số cấp ủy đảng ở cơ sở vẫn chưa quan tâm đúng mức lãnh đạo công tác thanh niên; việc đôn đốc, kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng về công tác thanh niên không thường xuyên, kịp thời; công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng cán bộ trẻ chưa thực sự được coi trọng; chưa làm tốt công tác phát triển đảng trong thanh niên.
Bước vào giai đoạn mới của thời kỳ cách mạng 4.0, công tác vận động thanh niên của các cấp ủy đảng cơ sở chưa đổi mới kịp thời. Một trong những vấn đề rất lớn còn tồn tại là thiếu nhận thức sâu sắc vai trò của thanh niên và nội dung công tác thanh niên trong thời kỳ mới. Xử lý các vấn đề liên quan đến thanh niên không sát đúng với tâm lý và nhu cầu mới của thanh niên. Một số cán bộ, đảng viên lớn tuổi còn thiếu tôn trọng, thiếu niềm tin vào thanh niên. Tình trạng thoái hóa, biến chất cùng với sự hạn chế về năng lực của nhiều đảng viên đã làm cho niềm tin của tuổi trẻ đối với Đảng bị giảm sút.

Sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng cơ sở đối với công tác thanh niên còn chung chung, thiếu sự cụ thể và tính nhất quán. Có những nơi cấp ủy đảng cơ sở trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo thể hiện tư tưởng bao biện làm thay, cầm tay chỉ việc. Cũng có nơi cấp ủy đảng cơ sở lại cho rằng việc liên quan, đề xuất các vấn đề liên quan đến thanh niên đã có Đoàn thanh niên nên nhiều mặt công tác thanh niên còn khoán trắng cho Đoàn.

Ở một số cơ sở, vai trò của các tổ chức trong hệ thống chính trị, các ban ngành, đoàn thể trong việc chăm lo cho thanh niên và triển khai công tác thanh niên chưa tương xứng; sự phối hợp giữa các tổ chức chưa thật chặt chẽ, chưa có cơ chế rõ ràng để phát huy được sức mạnh tổng hợp trong chăm lo, phát triển, giáo dục thanh niên, trong công tác kết nạp đảng viên, đoàn viên.

3. Một số khuyến nghị

Một là, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của tổ chức cơ sở đảng đối với thanh niên và công tác thanh niên

Tất cả những hạn chế và yếu kém của các tổ chức cơ sở đảng đối với công tác thanh niên đều xuất phát từ nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của thanh niên và tầm quan trọng của công tác lãnh đạo Đoàn thanh niên của các cấp ủy đảng, cán bộ, đảng viên. Do đó, vấn đề quan trọng hiện nay là các cấp ủy đảng cơ sở, cán bộ, đảng viên cần quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng về công tác thanh niên trong tình hình mới. Cần có sự đánh giá, nhìn nhận một cách khách quan, khoa học về thanh niên, khắc phục lối nhìn phiến diện từ những tiêu cực, hạn chế của thanh niên (đôi khi chỉ là cá biệt) mà đi đến hạ thấp vai trò của thanh niên. Tổ chức cơ sở đảng, cán bộ, đảng viên cần tham gia cùng với thanh niên như một người bạn để có thể làm tốt vai trò định hướng, lãnh đạo, chỉ đạo.

Hai là, thay đổi nội dung và phương thức lãnh đạo của tổ chức cơ sở đảng đối với tổ chức đoàn theo hướng sâu sát, thiết thực và hiệu quả

Đây được xem là nội dung cơ bản quyết định sự lãnh đạo của Đảng đối với tổ chức Đoàn thanh niên cơ sở trong giai đoạn hiện nay. Khi lãnh đạo tổ chức Đoàn và công tác thanh niên Đảng cần xác định phải tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc tính đảng nhưng đồng thời cũng phải đảm bảo nguyên tắc tính quần chúng và tính khoa học vì phải hiểu được thanh niên thì lãnh đạo thanh niên mới hiệu quả. Trong quá trình lãnh đạo, Đảng định hướng về chính trị, tư tưởng nhưng cũng cần tôn trọng tính độc lập, sáng tạo của các tổ chức thanh niên, tránh tình trạng áp đặt, cầm tay chỉ việc của các cấp ủy đảng. Có đảm bảo tính độc lập thì các tổ chức thanh niên mới phát huy được tính sáng tạo của tổ chức mình, làm cho tổ chức mình thực sự là tổ chức của thanh niên và lấy thanh niên làm gốc.

Ba là, các cấp ủy đảng cơ sở cần quan tâm chỉ đạo và tạo mọi điều kiện cho hoạt động của tổ chức cơ sở Đoàn

Trong quá trình lãnh đạo tổ chức Đảng cần lãnh đạo các tổ chức, ban, ngành, đoàn thể kịp thời cụ thể hóa, thực hiện đầy đủ các chủ trương, nghị quyết của Đảng về công tác thanh niên, có trách nhiệm phối hợp tốt cũng như tạo mọi điều kiện cho hoạt động của tổ chức Đoàn trong các hoạt động liên quan đến thanh niên, nhất là tạo điều kiện về cơ sở vật chất và kinh phí. Thường xuyên chỉ đạo xây dựng, củng cố tổ chức Đoàn và các tổ chức do Đoàn làm nòng cốt thực sự vững mạnh; coi trọng công tác tuyển dụng, đào tạo, quy hoạch, sắp xếp bố trí cán bộ Đoàn.

Bốn là, cấp ủy đảng cơ sở phải kịp thời nắm bắt những biến động về thanh niên và công tác thanh niên

Trên cơ sở nắm bắt kịp thời để công tác nắm tình hình và tổng kết thực tiễn được sát và phù hợp với tình hình thanh niên và công tác thanh niên của đơn vị trong từng giai đoạn. Cũng cần chú trọng công tác kiểm tra, đánh giá việc tổ chức thực hiện các chủ trương của Đảng đối với Đoàn và công tác thanh niên; thường xuyên kịp thời phát hiện, tôn vinh và nhân rộng các sáng kiến, điển hình tiên tiến, nhân tố mới của công tác Đoàn và phong trào thanh niên.

Năm là, bản thân các tổ chức cơ sở đoàn phải chủ động tham mưu cho cấp ủy cơ sở lãnh đạo toàn diện công tác thanh niên

Mỗi tổ chức cơ sở đoàn cần bàm sát tình hình thực tế của đoàn viên, thanh niên để trên cơ sở đó tham mưu các vấn đề đúng, trúng và sát hợp với nhu cầu và nguyện vọng của thanh niên. Tổ chức cơ sở đoàn cũng cần tận dụng mọi cơ hội và phát huy tốt vai trò, vị thế của tổ chức đoàn trong công tác phối hợp với chính quyền, các ban, ngành đoàn thể ở cơ sở tiến hành công tác thanh niên để công tác thanh niên được xã hội hóa một cách sâu rộng.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Ban Dân vận Trung ương: Đảng Cộng sản Việt Nam với công tác vận động thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2001.

2. Luật thanh niên, 2020.

3. TS. Lâm Quốc Tuấn – ThS. Phạm Tất Thắng: Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo công tác thanh niên trong giai đoạn hiện nay, Nxb. Chính trị quốc gia – Sự thật, 2011.

4. Văn kiện Đại hội Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh lần thứ XI

ThS. Vũ Thị Yến

Khoa Nhà nước & Pháp luật - Trường Chính trị tỉnh (MT)

Tôi xin cam đoan bài viết trên là công trình nghiên cứu của bản thân có sự tham khảo từ các nguồn tài liệu như đã nêu!

 -----------------------------------------------------

(1) [ TS. Lâm Quốc Tuấn – ThS. Phạm Tất Thắng: Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo công tác thanh niên trong giai đoạn hiện nay, Nxb. Chính trị quốc gia – Sự thật, 2011.].